Vyšehrad: Efsaneler, Huzur ve Milli Uyanışın Beşiği

Mitlerden Doğan Bir Kale

Prag’ın güneyinde Vltava kıyısında yükselen kayalık bir tepe üzerinde kurulu Vyšehrad, adeta efsanelerin beşiğidir. Çek ulusunun mitolojik prensesi Libuše’nin, tam da bu tepeden ufka bakarak “Görüyorum ki ihtişamı yıldızlara ulaşacak büyük bir şehir yükselecek” diye kehanette bulunduğu anlatılır【43†L1​

english.radio.cz

ehanet, Prag’ın kuruluş efsanesinin kalbinde yer alır. Vyšehrad, tarihsel olarak da önemli bir yerleşimdir; 10. yüzyılda bir kale ve yönetim merkezi olarak inşa edilmiş, bazı dönemlerde Bohemya düklerinin ikametgahı olmuştur. Günümüzde kale surlarının kalıntıları, burçları ve kapıları hala görülebilir. İçerideki en dikkat çekici yapı, neo-Gotik tarzda ikiz kuleleriyle gökyüzüne uzanan Aziz Petrus ve Pavlus Bazilikası’dır. Bu kilise, dış cephe mozaikleri ve içerideki Art Nouveau tarzı freskleriyle hem tarihi hem sanatsal değer taşır.

Bu bir Hristiyan mozaik sanatı örneğidir ve ortada görülen kuzu, "Tanrı'nın Kuzusu" (Agnus Dei) olarak bilinir. İsa Mesih’i simgeler. Elindeki haçlı bayrak dirilişi, "INRI" yazısı ise çarmıha gerilişini ifade eder. Dini bir semboldür.

Vyšehrad’ın bir diğer önemi, Vyšehrad Mezarlığı ve onun içindeki Slavín anıt mezarıdır. 19. yüzyıldan beri burada Çek ulusunun en önemli sanatçıları, yazarları, müzisyenleri ebedi istirahatgahında yatmaktadır. Besteci Antonín Dvořák ve Bedřich Smetana, Art Nouveau ustası Alfons Mucha, yazar Karel Čapek gibi pek çok isim bu toprağa emanettir. Mezarlıkta dolaşırken, her bir mezar taşı adeta bir küçük müze gibidir; kabartmalar, heykeller ve kitabeler arasında gezerken Çek kültürünün zenginliğini iliklerinize kadar hissedebilirsiniz. Bu yönüyle Vyšehrad, bir milli uyanış ve gurur mabedi olarak da görülür – ulusun değer verdiği şahsiyetlerin bir arada yattığı bu toprak, ziyaretçilerine sessiz ama güçlü bir mesaj verir.

Huzur ve Maneviyat

Vyšehrad’ı ziyaret etmek, Prag içinde bir mola vermek gibidir. Turist kalabalıklarının nispeten az geldiği bu tepede, geniş yeşil park alanları ve ağaçlıklı yollar insanı rahatlatır. Surların kenarından yürürken Vltava Nehri’nin akışı ve karşı tepelerdeki şehir manzarası size eşlik eder. Özellikle günbatımına yakın saatlerde, surların üzerinden izlenen manzara dillere destandır – altın ışıklar altında parlayan nehir ve ufukta görünen Prag Kalesi silueti, hayranlık uyandırır. Parkta gezinirken rastlayacağınız ilginç bir detay da Şeytan’ın Sütunları denilen üç parçalık taş sütundur. Bu sütunların nasıl oraya geldiğine dair çeşitli efsaneler vardır; bir rivayete göre bir şeytan, rahiple bahse girip bir sütunu ta Roma’dan buraya fırlatmıştır. Böylesi hikâyeler, Vyšehrad’ın her köşesine bir gizem katar.

Bazilikanın yanında bulunan Şehir Efsaneleri yolu üzerinde, Libuše ve eşi Přemysl’in heykelleri ziyaretçileri karşılar. Efsaneye göre bu kahramanlar, zor zamanda Çek halkına yardım etmek üzere bir mağarada uyuyan Blaník Dağı’nın şövalyeleriyle birlikte geri dönecektir. Vyšehrad, işte bu türden derin sembollerle doludur. Burada gezerken, bir yandan rüzgarın getirdiği hafif bir ilahi ezgisine kulak kabartabilir, diğer yandan çimenlere uzanmış genç çiftlerin sohbetlerini duyabilirsiniz. Burası hem kutsal hem gündelik bir mekandır – çocuklu aileler piknik yaparken birkaç adım ötede biri mermer bir mezar taşını okşayarak dua ediyor olabilir. GeziMimarı rehberliğinde Vyšehrad’ı keşfetmek, bu ince dengeleri ve hikayeleri yakalamak açısından çok kıymetlidir. Rehberiniz belki size Libuše’nin kehanetinin detaylarını, belki de Slavín’deki ünlü bir sanatçının hayat öyküsünü anlatacak, belki de kale surlarının altında gizlenen kasematlarda saklı heykelleri gösterecektir. Tüm bunların sonunda Vyšehrad’dan ayrılırken, Prag’ın sadece görkemli saraylardan ibaret olmadığını; aynı zamanda milli ruhun, efsanelerin ve huzurun adresi olduğunu derinden anlayacaksınız.